Một là, Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, thống nhất, đoàn kết gắn bó với nhau lâu đời trong quá trình dựng nước và giữ nước, có truyền thống yêu nước nồng nàn, kiên cường, bất khuất, nhân ái.

- Là quốc gia đa dân tộc

- Tính thống nhất của dân tộc Việt Nam về: lãnh thổ, chính trị, văn hóa, nhân chủng

- Đoàn kết gắn bó với nhau lâu đời trong quá trình dựng nước và giữ nước

- Có truyền thống yêu nước nồng nàn, kiên cường, bất khuất, nhân ái

Hai là, các dân tộc cư trú đan xen, không có lãnh thổ riêng, không đồng đều về số lượng dân cư.

+ Nhiều tỉnh miền núi các dân tộc thiểu số chiếm đa số dân số như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Lào Cai, Sơn La, Lai Châu...

+ Không đồng đều về số lượng dân cư: Người Kinh chiếm 87% dân số, 53 tộc người thiểu số chỉ chiếm 13% dân số; có sự chênh lệch lớn giữa các vùng miền: Đồng bằng Trung bộ là 500 - 600 người/km2; Tây Bắc chỉ là 13 người/ km2.

Ba là, các dân tộc đều có ngôn ngữ và bản sắc văn hoá riêng, tạo nên 1 nền văn hoá Việt Nam thống nhất trong đa dạng phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc.

- Về ngôn ngữ biểu hiện: hầu hết các dân tộc đều có ngôn ngữ riêng, một số dân tộc còn dùng song ngữ hoặc đa ngữ.

- Bản sắc văn hoá độc đáo cả về vật chất và tinh thần biểu hiện ở: 

+ Kiến trúc nhà, cửa

+ Trang phục

+ Thiết chế tổ chức xã hội...

Bốn là, Các dân tộc có trình độ phát triển không đồng đều về kinh tế - xã hội, văn hoá, khoa học kỹ thuật, có sự quản lý chung thống nhất của Nhà nước, sự giai lưu thông thương, hoà đồng giữa các dân tộc.

- Người Việt, Chăm, Khơme: là cư dân trồng lúa nước ở đồng bằng, trình độ sản xuất khá cao, kinh nghiệm sản xuất phong phú.

- Một số tộc người sống vẫn dựa chủ yếu vào chiếm đoạt tự nhiên: La Hủ, Chứt, Rục…

- Quan điểm

Một là, vấn đề dân tộc và đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược cơ bản, lâu dài, đồng thời cũng là vấn đề cấp bách hiện nay của cách mạng Việt Nam.

Hai là, các dân tộc trong đại gia đình Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp nhau cùng tiến bộ.

Ba là, phát triển toàn diện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh- quốc phòng trên địa bàn vùng dân tộc và miền núi; gắn tăng trưởng kinh tế với giải quyết các vấn đề xã hội, thực hiện tốt chính sách dân tộc;

Bốn là, ưu tiên đầu tư phát triển kinh tế- xã hội các vùng dân tộc và miền núi, trước hết, tập trung vào phát triển giao thông và cơ sở hạ tầng, xóa đói, giảm nghèo; khai thác có hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, đi đôi với bảo vệ bền vững môi trường sinh thái.

Năm là, công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của các cấp, các ngành, của toàn bộ HTCT.

- Chính sách

+ Khắc phục sự cách biệt về trình độ phát triển kinh tế - xã hội giữa các dân tộc.

+ Nâng cao đời sống đồng bào các dân tộc thiểu số, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá các dân tộc.

+ Thực hiện bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng giúp đỡ nhau cùng tiến bộ giữa các dân tộc nhằm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm cho tất cả các dân tộc ở Việt Nam đều phát triển, ấm no, hạnh phúc.

+ Chống tư tưởng dân tộc lớn, dân tộc hẹp hòi, kỳ thị, chia rẽ dân tộc, lợi dụng vấn đề dân tộc để gây mất ổn định chính trị - xã hội.